EAJk hizkuntza ereduen auzia nola kudeatu azaldu dio Celaari

Hizkuntzarekin zerikusia duten arloetako eragile guztiak «bat etortzea» beharrezkoa dela argitu dio EAJk Lakuako Hezkuntza sailburu Isabel Celaari. Gainera, gurasoek euren seme-alabek zein hizkuntzetan ikasi behar duten erabakitzeko «eskubide absolutua» ez dutela argitu dute, ikasleen elebitasuna ere bermatu beharrekoa delako.
p014_f02.jpg

GARA | BILBO

EAJko parlamentari Arantza Aurrekoetxeak atzo eginiko agerraldian azaldu zuenez, seme-alabek zein hizkuntzetan ikasiko duten erabakitzea ez da gurasoen «eskubide absolutua». Izan ere, BBBko kidearen hitzetan «ikasleak derrigorrezko hezkuntza zikloa amaitzean, euskara eta gaztelania ezagutzeko duen eskubide eta betebeharra ere kontuan izan behar da».

EAEko hizkuntza ereduen erreformaren aurrean, Aurrekoetxeak eskatu zuen hori «kontu handiarekin», «aurrera begira» eta «askatasunarekin» egiteko. EAJko legebiltzarkideak azaldu zuenez «dagoen lekuan egonda ere, herritarrek euskaraz egin ahal izatea ahalbidetuko duen hizkuntza politikak behar dira». Haren ustez, «hezkuntza sisteman egiten den edozein aldaketa, euskararen garapena bermatzera zuzenduta egon behar da».

«Bat egitea beharrezkoa»

Gainera, irakaskuntzako hizkuntza nagusia euskara izan behar dela nabarmendu zuen Aurrekoetxeak, «gaztelania erabiliz gero, euskararen zabaltzeari mugak jarriko zaizkiolako». Era berean, «edozein aldaketa egiteko, hezkuntza sistema osatzen duten sentsibilitate guztiek bat egin behar dute, aurrera begiratzea ezinbestekoa baita», gaineratu zuen.

Iragan ekainaren amaieran euskararen gainean aritu ziren Lakuako Kultura sailburu Blanca Urgell eta Hezkuntza sail- buru Isabel Celaa.

Orduan, hizkuntza politikaren «gatazka» amaitu nahi zutela, eta horretarako «guztien adostasuna» bilatuko zutela adierazi zuten.

Celaak aitortu zuen A ereduan aritzen diren ikasleen euskararen ezagutza maila «ahula» dela. Hala, egungo hezkuntza ereduak elebitasuna bermatzen ez duela-eta, Celaak A ereduan hainbat aldaketa egingo zituela azaldu zuen, zein aldaketa izango ziren zehaztu ez bazuen ere.

EAJk egungo Hezkuntza Sailak egitekoa duen erreforma kritikatu badu ere, aurreko legegintzaldiaren amaieran talde honek aurkeztu zuen hizkuntza ereduen erreformaren proiektuak berak aurkako iritzi asko izan zituen.

Hizkuntzaren arloko hainbat eragile bildu zituzten proiektua aurkezteko. Orduan, ELA, LAB zein STEE-EILAS sindikatuetako kideek «euskalduntzea urrun» uzten zuen proiektua zela hura argudiatu zuten.

EAJk hizkuntza ereduen auzia nola kudeatu azaldu dio Celaari

Hizkuntzarekin zerikusia duten arloetako eragile guztiak «bat etortzea» beharrezkoa dela argitu dio EAJk Lakuako Hezkuntza sailburu Isabel Celaari. Gainera, gurasoek euren seme-alabek zein hizkuntzetan ikasi behar duten erabakitzeko «eskubide absolutua» ez dutela argitu dute, ikasleen elebitasuna ere bermatu beharrekoa delako.
p014_f02.jpg

GARA | BILBO

EAJko parlamentari Arantza Aurrekoetxeak atzo eginiko agerraldian azaldu zuenez, seme-alabek zein hizkuntzetan ikasiko duten erabakitzea ez da gurasoen «eskubide absolutua». Izan ere, BBBko kidearen hitzetan «ikasleak derrigorrezko hezkuntza zikloa amaitzean, euskara eta gaztelania ezagutzeko duen eskubide eta betebeharra ere kontuan izan behar da».

EAEko hizkuntza ereduen erreformaren aurrean, Aurrekoetxeak eskatu zuen hori «kontu handiarekin», «aurrera begira» eta «askatasunarekin» egiteko. EAJko legebiltzarkideak azaldu zuenez «dagoen lekuan egonda ere, herritarrek euskaraz egin ahal izatea ahalbidetuko duen hizkuntza politikak behar dira». Haren ustez, «hezkuntza sisteman egiten den edozein aldaketa, euskararen garapena bermatzera zuzenduta egon behar da».

«Bat egitea beharrezkoa»

Gainera, irakaskuntzako hizkuntza nagusia euskara izan behar dela nabarmendu zuen Aurrekoetxeak, «gaztelania erabiliz gero, euskararen zabaltzeari mugak jarriko zaizkiolako». Era berean, «edozein aldaketa egiteko, hezkuntza sistema osatzen duten sentsibilitate guztiek bat egin behar dute, aurrera begiratzea ezinbestekoa baita», gaineratu zuen.

Iragan ekainaren amaieran euskararen gainean aritu ziren Lakuako Kultura sailburu Blanca Urgell eta Hezkuntza sail- buru Isabel Celaa.

Orduan, hizkuntza politikaren «gatazka» amaitu nahi zutela, eta horretarako «guztien adostasuna» bilatuko zutela adierazi zuten.

Celaak aitortu zuen A ereduan aritzen diren ikasleen euskararen ezagutza maila «ahula» dela. Hala, egungo hezkuntza ereduak elebitasuna bermatzen ez duela-eta, Celaak A ereduan hainbat aldaketa egingo zituela azaldu zuen, zein aldaketa izango ziren zehaztu ez bazuen ere.

EAJk egungo Hezkuntza Sailak egitekoa duen erreforma kritikatu badu ere, aurreko legegintzaldiaren amaieran talde honek aurkeztu zuen hizkuntza ereduen erreformaren proiektuak berak aurkako iritzi asko izan zituen.

Hizkuntzaren arloko hainbat eragile bildu zituzten proiektua aurkezteko. Orduan, ELA, LAB zein STEE-EILAS sindikatuetako kideek «euskalduntzea urrun» uzten zuen proiektua zela hura argudiatu zuten.

NAPAR ZIRKUA TXANTREAKO EHE

«Arabako toponimia ia guztia euskalduna da, bi Erriberak dira salbuespena»
'Arabako euskal toponimia' liburu-bilduma plazaratu du unibertsitate-irakasle honeketa bertan ikus daitekeenez, Trebiñun bertan ere ugariak dira euskal toki-izenak

Luis Mari Mujikari egindako elkarrizketa


http://www.diariovasco.com/20090817/cultura/arabako-toponimia-guztia-euskalduna-20090817.html

http://www.euskara.euskadi.net/r59-738/eu/contenidos/informacion/argitalpenak/eu_6092/adjuntos/euskaraaraban.pdf

> A ereduak maila guztietako matrikulazioetan ikasleak galdu ditu eta D eredua maila guztietan finkatu da. Horixe da Euskal Estatistika Erakundeak, Eustat-ek, EAEn 2004-2005 ikasturteari dagokion eskola-jarduerari buruzko estatistika aztertuta ondorioztatu duen datua.
> Eustat-en datuen arabera, 2004-2005 ikasturtean 435.554 ikaslek aukeratu zuten araubide orokorreko nahiz bereziko ikasketaren bat egitea Euskal Autonomia Erkidegoan. Horrela, aurreko urtekoarekin alderatuta matrikulazioak % 1 igo ziren. Ikasle horien artean, 329.947k (% 75) Haur, Lehen eta Bigarren hezkuntzak egin zituzten; 72.394k (% 17) unibertsitateko ikasketak eta, azkenik, 33.213k (% 8) araututako irakaskuntza bereziak (hala nola: dantza, musika, arte eta lanbideak, kirola eta hizkuntzak).
>
> Hiru lurraldeetan hazi zen izena emandako ikasleen kopurua, batez ere Araban (%3,5), gero Gipuzkoan (%1,7) eta, azkenik, Bizkaian (hazkunderik txikiena, %0,3).
>
>
> **D eredua nagusi DBH arte**
>
>
> Hizkuntza ereduei dagokienez, araubide orokorreko unibertsitate aurreko ikasketak batera hartuta D eredua da, erabat euskarazkoa alegia, nagusitzen dena. EAEn 2004-2005 ikasturtean Haur Hezkuntzatik (HH) hasi eta Zereginen Irakaskuntza bitartean matrikulatu ziren 310.624 ikasleetatik 162.205ek (% 52,5) ikasi zuten D ereduan. A eredua (gaztelania nagusi duena) kokatu zen bigarren tokian, 74.811 (% 24) ikaslerekin, eta B eredua (euskara eta gaztelania parekatuta) hirugarrenean, 71.792rekin (% 23). X ereduan, euskararen presentziarik ez duena, 1.816 (% 0,5) ikasle matrikulatu ziren.
>
> Lehenengo mailetan, Haur Hezkuntzan (% 64), Lehen Hezkuntzan (% 55) eta Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan (DBH, % 47), D eredua nagusi izan zen egindako matrikulazio guztien artean. Aitzitik, Batxilergoan, 10 ikasletik 5ek ikasketak gaztelaniaz egitea erabaki zuten. Lanbide Heziketan A eredua nagusitu zen joan den ikasturtean, ikasleen % 83arekin; eta soilik ikasleen % 15ak aukeratu zuten D eredua hezkuntzaren esparru horretan. Ondorengo taula grafikoan ikus daitezke EAEn iazko ikasturtean hizkuntza ereduen arabera izandako matrikulazio datuak:
>
>
>
> Azken bost urteetan zehar maila ezberdinetan eman diren aldaketak aztertuz gero, honako datuak lortzen ditugu: A ereduak maila guztietako matrikulazioetan ikasleak galdu ditu baina D eredua maila guztietan finkatu da. Ondorioz, ikasketak euskaraz egiteko aukera pixkanaka hedatzen ari dela esan dezakegu, eta batez ere hezkuntzako lehenengo mailetan (Haur Hezkuntzan eta Lehen Hezkuntzan) areagotuz doala.
>
>
> **Lurraldekako datuak**
>
>
> EAEko hiru lurralde historikoetako datuak alderatuz gero, hirutik bitan, Gipuzkoan eta Bizkaian alegia, D eredua da hiru ereduen artean nagusitzen dena. Gipuzkoan D ereduaren ezarpena oso zabala da, unibertsitate aurreko hezkuntza maila guztietan ari diren ikasleen % 67a baitago eredu horretan eskolatua. Bizkaian ere D eredua agertzen zaigu beste bien aurretik, baina hemen eredu euskaldunenean eskolatutakoen kopurua ikaslego osoaren erditik behera (% 47) kokatu zen iaz.
>
> Hiru lurraldeen artean euskal hiztunen kopururik txikiena duena da Araba, eta hezkuntzako hizkuntza ereduei erreparatuta ere gaztelaniazkoen tiradizoa nagusi da bertan. Araban A eredua beste bien aurretik ageri da eta D eredua bigarren tokian, ikaslegoaren % 33 eskasekin. B ereduari dagokionez, Araban eta Bizkaian hirugarren tokian kokatzen den bezala, Gipuzkoan bigarrena da. Azken lurralde honetan A ereduaren presentzia beste bietan baino askoz txikiagoa da (% 11).
>
> Ondorengo koadroan ikus daitezke lurraldekako hizkuntza ereduen araberako ikasleen banaketa:
>
>

	Araba	Bizkaia	Gipuzkoa
Guztira	45.249	160.038	105.337
A eredua	16.413	46.661	11.737
B eredua	13.932	35.670	22.190
D eredua	14.904	75.891	71.410

Más de la mitad de los jóvenes alaveses son ya bilingües
la escuela sigue siendo el principal medio deeuskaldunización en el territorio
Entre la población mayor de 50 años, tan sólo dos de cada diez personas han aprendido a hablar euskera

Un niño juega en el patio de un centro que imparte modelo D.Foto: dna
e. arteagoitia


vitoria. No cabe duda de que la euskaldunización a través de la enseñanza, aunque de forma pausada, ha dado sus frutos en el territorio. Actualmente, más de la mitad de los alaveses de entre 5 y 25 años de edad es bilingüe; una tasa que duplica la media de personas euskaldunes en la zona, que no llega al 25%. Como principal conclusión del mapa lingüístico recientemente elaborado por el Departamento de Cultura cabe destacar que, a medida que la edad disminuye, el porcentaje de personas que se maneja bien tanto en euskera como en castellano es mayor.

Por lo tanto, la escuela sigue siendo el principal foco de euskaldunización de la sociedad alavesa. Cada vez hay una apuesta mayor a favor del modelo D por parte de las familias. No en vano, casi la mitad (46,4%) de los niños de entre 3 y 6 años están escolarizados en un modelo de inmersión en euskera.

Esto hace que exista un abismo entre los porcentajes de bilingües mayores y jóvenes. De hecho, a partir de los 60 años, los euskaldunes no llegan al 7% de la población, mientras que entre los menores de 20 años, dicho porcentaje supera el 60%. En cuanto a los castellanohablantes monolingües, más del 80% de la población mayor de 50 años se clasifica en dicho grupo. En edades inferiores, sobre todo entre las personas mayores de 35 años, ese descenso es considerable.

Si se analiza la evolución, cabe subrayar que en el año 1981 el porcentaje de personas bilingües no llegaba al 4%. Por lo tanto, durante estos 25 años, la euskaldunización de los alaveses ha aumentado considerablemente. Vitoria, por su parte, mantiene una tendencia similar. Hay que tener en cuenta que tanto la mayor parte de la población alavesa (217.596 habitantes, el 75% del total) como la mayoría de los bilingües en Álava (53.359 personas, el 74%) reside en la capital. Al igual que sucede en el resto del territorio, los bilingües gasteiztarras son muy jóvenes, ya que el 62% de ellos tiene menos de diez años. En cuanto a grupos de edad, más de la mitad de los alaveses de entre 5 y 24 años es euskaldun. En el caso de los mayores de 35 años, el porcentaje de bilingües va disminuyendo. Por lo tanto, al igual que en el resto de Álava, con la excepción de Aramaio, los vitorianos, cuanto mayores son, menos euskera saben. Así, más de ocho de cada diez ciudadanos mayores de 50 años son castellanohablantes monolingües.

http://www2.noticiasdealava.com/ediciones/2009/05/27/sociedad/alava/d27ala6.1250985.php